.png)
Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği
Birinci Kısım : Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin amacı; haksız ticari uygulamalara karşı tüketiciyi korumak ve reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşların uyması gereken ilkeler ile bu ilkeler çerçevesinde yapılacak inceleme esaslarını belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelik, bir mal veya hizmete ilişkin tüketici işleminden önce, işlem sırasında veya işlem sonrasında gerçekleşen ve tüketiciye yönelen haksız ticari uygulamalar ile içerdikleri sözlü ve yazılı kelimeler, sayılar, görsel sunumlar, müzik ve ses efektleri dâhil olmak üzere her türlü ticari reklamı kapsar.
Dayanak
MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelik, 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 61 inci, 62 nci, 63 üncü ve 84 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 - (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Altyazı: Görsel mecralarda yayınlanan reklamlarda, çoğunlukla ekranın alt bölümüne yerleştirilen ve hareketli olarak verilen yazılı bilgileri,
b) Dipnot: Yazılı mecralar ile açık hava ilanı, afiş ve benzeri mecralarda yayımlanan ticari reklamlarda yer alan hususları açıklamak amacıyla metnin alt bölümüne yerleştirilen bilgileri,
c) Durağan yazı: Görsel mecralarda yayınlanan reklamlarda sabit olarak yer verilen yazılı bilgileri,
ç) Haksız tesir: Tüketici üzerindeki nüfuzun, fiziksel güç kullanılmamış veya kullanma tehdidinde bulunulmamış olsa dahi, tüketicinin bilinçli karar verme yeteneğini önemli ölçüde kısıtlayacak şekilde baskı uygulamak suretiyle kötüye kullanılmasını,
d) Haksız ticari uygulama: Mesleki özenin gereklerine uymayan ve ulaştığı ortalama tüketicinin ya da yöneldiği grubun ortalama üyesinin, bir mal veya hizmete ilişkin ekonomik davranış biçimini önemli ölçüde bozan veya bozma ihtimali olan her türlü ticari uygulamayı,
e) Hizmet: Bir ücret veya menfaat karşılığında yapılan ya da yapılması taahhüt edilen mal sağlama dışındaki her türlü tüketici işleminin konusunu,
f) Kalıcı veri saklayıcısı: Tüketicinin gönderdiği veya kendisine gönderilen bilgiyi, bu bilginin amacına uygun olarak makul bir süre incelemesine elverecek şekilde kaydedilmesini ve değiştirilmeden kopyalanmasını sağlayan ve bu bilgiye aynen ulaşılmasına imkân veren kısa mesaj, elektronik posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza kartı ve benzeri her türlü araç veya ortamı,
g) Kanun: Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu,
ğ) Karşılaştırmalı reklam: Bir mal veya hizmetin tanıtımı esnasında, rakip mal veya hizmetlere ilişkin unsurların doğrudan veya dolaylı olarak kullanıldığı reklamları,
h) Mal: Tüketici işlemine konu olan taşınır eşya, konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallar ile elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri her türlü gayri maddi malları,
ı) Mecra: Reklam ve tanıtım mesajını ileten ve o mesajı alma durumunda olan kişi, grup ya da topluluğun buluştuğu yeri ve ortamı; televizyon, her türlü yazılı basın, internet, telefon, radyo, sinema gibi iletişim kanalları ile açık hava, basılı işler gibi reklam taşıyan malzemeleri,
i) Mecra kuruluşu: Ticari reklamı hedef kitleye ulaştıran iletişim kanallarının veya her türlü aracın sahibi olan, bunları işleten ya da kiraya veren gerçek veya tüzel kişiyi,
j) Örtülü reklam: Reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo ya da diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan ya da işletme adlarının reklam yapmak amacıyla yer almasını ve tanıtıcı mahiyette sunulmasını,
k) Reklam ajansı: Ticari reklamı, reklam verenin duyduğu ihtiyaç doğrultusunda hazırlayan ve reklam veren adına yayınlanmasına aracılık eden gerçek ya da tüzel kişiyi,
l) Reklam veren: Ürettiği ya da pazarladığı malın veya hizmetin tanıtımını yaptırmak, satışını artırmak veya marka algısını güçlendirmek amacıyla hazırlattığı, içinde firmasının ya da mal veya hizmet markasının yer aldığı reklamları yayınlatan, dağıtan ya da başka yollarla sergileyen gerçek veya tüzel kişiyi,
m) Ticari reklam: Ticaret, iş, zanaat veya bir meslekle bağlantılı olarak, bir mal veya hizmetin tüketiciler tarafından edinimini sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla reklam verenler tarafından herhangi bir mecrada yazılı, görsel, işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen pazarlama iletişimi niteliğindeki duyuruları,
n) Ticari uygulamada bulunan: Mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,
o) Tüketici: Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,
ö) Tüketiciye yönelik ticari uygulama: Bir mal veya hizmetin tüketicilere tanıtımı, satışı veya tedariki ile doğrudan bağlantılı olarak ticari uygulamada bulunan tarafından gerçekleştirilen eylem, ihmal, davranış biçimi, beyan, reklam ve pazarlama da dahil olmak üzere her türlü ticari uygulamayı,
ifade eder.
İkinci Kısım : Ticari Reklamlar
Birinci Bölüm: Temel İlkeler
Reklamların ayırt edilmesi
MADDE 5 - (1) Biçimi ve yayınlandığı mecra ne olursa olsun bir reklamın, reklam olduğu açıkça anlaşılmalıdır.
(2) Çok kısa sürelerle imaj veren elektronik aygıt ya da başka bir araç kullanılarak ya da yapılarını, izleyenlerin fark edemeyecekleri ya da bilemeyecekleri bir biçime sokarak bilinçaltıyla algılanmasını sağlayan reklamlar yapılamaz.
(3) Reklamlar, editoryal içerikten görsel ve işitsel olarak açık bir şekilde ayırt edilebilir olmalıdır.
(4) Herhangi bir mecrada yayınlanan yazı, yayın ve program ile özdeşleşmiş bir başlık, logo, set veya müziğin bir reklamda kullanılması halinde, söz konusu mesajın reklam olduğu tüketiciler tarafından kolaylıkla fark edilebilir olmalıdır.
(5) Haber bültenleriyle veya kamu hizmeti duyurularıyla özdeşleşmiş bir görüntü veya ses efektinin reklamda kullanılması halinde, söz konusu mesajın reklam olduğu tüketiciler tarafından kolaylıkla fark edilebilir olmalıdır.
Doğruluk ve dürüstlük
MADDE 6 - (1) Reklamlar doğru ve dürüst olmalıdır.
(2) Reklamlar, ekonomik ve sosyal sorumluluk bilinci içinde, iş hayatında ve kamuoyunda kabul gören dürüst rekabet ilkelerine uygun olmalıdır.
(3) Reklamlar, ortalama reklam izleyicisinin algılama düzeyi ile reklamın tüketici üzerindeki olası etkisi göz önünde bulundurularak hazırlanmalıdır.
(4) Reklamlar, tüketicinin güvenini kötüye kullanacak ya da onun tecrübe ve bilgi eksikliklerini istismar edecek biçimde olamaz.
(5) Reklamlar, özellikle aşağıda belirtilen konularda, eksik bilgi vererek, anlam karışıklığına yol açarak veya abartılı iddialar ileri sürerek yanlış izlenimler yaratmak suretiyle tüketiciyi doğrudan ya da dolaylı olarak yanıltabilecek ifadeler ya da görüntüler içeremez. Bunlar;
a) Malın; yapısı, bileşimi, tedariki, faydası, riski, aksesuarları, üretim yöntemi ve tarihi, amaca uygunluğu, kullanım şekli ve alanları, teknik özellikleri, verim ve performansı, miktarı, menşei, çevreye etkisi gibi özelliklerini,
b) Hizmetin niteliklerini,
c) Mal veya hizmetin değerini ve ödenecek gerçek toplam fiyatını,
ç) Kiralama yoluyla satış, kiralama, taksitle satış ve kredili satış gibi diğer ödeme şartlarını,
d) Teslim, değiştirme, geri alma, garanti, satış sonrası hizmetleri, yedek parça veya bakım ve onarım şartlarını,
e) Telif hakları ile patent, marka, faydalı model, endüstriyel tasarım, coğrafi işaretler gibi sınai mülkiyet haklarını ve ticaret unvanlarını,
f) Resmi tanınma ya da onay, madalyalar, ödüller, diplomalar ve benzeri belgeleri,
g) Sosyal amaçlı yardımları,
ğ) Tüketicilerin yasal haklarını veya karşılaşabileceği riskleri,
kapsar.
(6) İlgili mevzuatı gereği bir mal veya hizmete ilişkin olarak düzenlenmesi zorunlu olan ruhsat, izin belgesi ve benzeri yasal prosedürler bir mal veya hizmetin diğerlerinden farklı ya da daha üstün olduğu algısı yaratmak maksadıyla reklamlarda kullanılamaz.
(7) Reklamlarda; tüketicilerin yasal hakları reklam verenler tarafından fazladan sunulan bir hak gibi gösterilemez.
(8) Reklamlar, araştırma sonuçlarını veya teknik bilimsel yayınlardan yapılan alıntıları çarpıtamaz. İstatistikler gerçekte olduklarından farklı sonuçlar doğuracak biçimde sunulamaz. Bilimsel terimler yanıltıcı biçimde kullanılamaz. Reklamlarda, yer alan iddiaları, gerçekte sahip olmadıkları bir bilimsel temele sahipmiş gibi göstermek üzere bilimsel terminoloji ve yersiz bilimsel ifadeler kullanılamaz.
Ahlaka uygunluk
MADDE 7 - (1) Reklamlar;
a) Genel ahlak kurallarına aykırı ifadeler ya da görüntüler içeremez.
b) Toplumun merhamet duygularını istismar edecek şekilde; hasta, bebek, çocuk, yaşlı veya engellilerle ilgili ifadeler ya da görüntüler içeremez.
c) Dil, din, ırk, mezhep, felsefi düşünce veya cinsiyete yönelik kötüleme, istismar veya ayrımcılık içeremez.
ç) İnsan onurunu ve kişilik haklarını zedeleyici biçimde yapılamaz.
d) Korku ve batıl inançları istismar edemez.
e) Hastaların tedavi öncesi ve sonrasına ait görüntü veya ifadeler içeremez.
İspat külfeti
MADDE 8 - (1) Reklamlarda yer alan doğrulanabilir olgularla ilgili tanımlamalar, iddialar ya da örnekli anlatımlar; üniversitelerin ilgili bölümlerinden veya akredite olmuş ilgili test ve değerlendirme kuruluşlarından veya bağımsız araştırma kuruluşlarından alınmış raporlar ile kanıtlanmak zorundadır. Bu raporların, reklamda yer alan iddiaları reklamın yayınlandığı dönemde kanıtlar nitelikte olması esastır.
(2) Reklam verenler tarafından yapılan veya yaptırılan araştırma ya da çalışmaların ispat niteliğinde sayılabilmesi için, bu çalışmaların bilimsel geçerliliğinin birinci fıkrada belirtilen üniversitelerin ilgili bölümlerince veya akredite olmuş ilgili test ve değerlendirme kuruluşlarınca teyit edilmesi gerekir.
(3) Reklam verenler, bu Yönetmelikte belirlenen ilkelerin uygulanmasını denetlemekle yetkili ve görevli olanlara reklamlarda yer alan iddiaları kanıtlar nitelikteki belgeleri sunmakla yükümlüdür.
Karşılaştırmalı reklamlar
MADDE 9 - (1) Karşılaştırmalı reklamlara;
a) Dürüst rekabet ilkelerine uygun olması, aldatıcı veya yanıltıcı nitelikte olmaması,
b) Karşılaştırılan mal veya hizmetlerin aynı nitelikte olması ve aynı istek ve ihtiyaca cevap vermesi,
c) Tüketiciye fayda sağlayacak bir hususun karşılaştırılıyor olması,
ç) Söz konusu mal veya hizmetlerin, bir ya da daha fazla maddi, esaslı, doğrulanabilir ve tipik özelliğini objektif olarak karşılaştırıyor olması,
d) Nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanan iddiaların; test, rapor veya belgelerle ispatlanabilmesi,
e) Bir rakibin ticari markalarını, ticaret unvanını, işletme adını, diğer ayırt edici işaretlerini, mallarını, hizmetlerini, faaliyetlerini veya diğer özelliklerini kötülememesi, karalamaması veya itibarsızlaştırmaması,
f) Menşei belirtilmiş mal veya hizmete ilişkin karşılaştırmada, mal veya hizmetlerin aynı coğrafi bölgeden geliyor olması,
g) Reklam veren ile bir rakibi veya bunun markası, ticaret unvanı, işletme adı veya diğer bir ayırt edici işareti ya da mal veya hizmetleri ile ilgili karışıklığa yol açmaması,
halinde yer verilebilir.
(2) Hiçbir tıbbi ürün veya sağlık hizmetinin karşılaştırmalı reklamı yapılamaz.
Kötüleme
MADDE 10 - (1) Reklamlar, hiçbir kişi, kurum veya kuruluşu, endüstriyel, ticari ya da diğer bir faaliyeti veya mesleği, malı ya da hizmeti, reklamı veya ticari markayı aşağılayarak ya da alay konusu ederek veya benzeri herhangi bir biçimde kötüleyemez.
Ticari itibardan haksız yararlanma
MADDE 11 - (1) Reklamlarda;
a) Bir başka kişi, kurum veya kuruluşun adı veya amblem, logo ve diğer ayırt edici kurumsal kimlik unsurları, tüketicinin yanıltılmasına yol açacak şekilde kullanılamaz.
b) Bir kişi adından veya bir başka firma, kurum veya kuruluşa ait ticari unvan ya da fikri mülkiyete sahip olunan yahut bir reklam kampanyası ile sağlanmış bulunan itibardan ve ticari markadan haksız olarak yararlanılamaz.
Taklit
MADDE 12 - (1) Reklamlar; başka reklamların genel düzenini, metnini, sloganını, görsel sunumunu, müzik ve ses efektlerini ve benzerlerini tüketiciyi yanıltacak ya da karışıklığa yol açacak biçimde taklit edemez.
(2) Reklamlarda bir mal veya hizmet, koruma altındaki bir ticari marka veya ticari unvana sahip başka bir mal veya hizmetin taklidi veya kopyası olarak sunulamaz.
Fiyat bilgisi içeren reklamlar
MADDE 13 - (1) Reklamlarda bir mal veya hizmete ilişkin fiyata veya fiyatın hesaplanma yöntemine yer verilmesi halinde verilen fiyat bilgileri, reklamı yapılan mal veya hizmet ile alakalı olmalıdır. Fiyatlar hakkında eksik bilgi vermek veya anlam karışıklığına yol açmak suretiyle tüketiciler yanıltılmamalıdır.
(2) Reklamlarda tüketicilerin bilgisine sunulan fiyat, malın veya hizmetin tüm vergiler dâhil satış fiyatı olmalıdır.
(3) Tüketicinin yaş, cinsiyet, sağlık durumu gibi özellikleri veya ilgili mevzuatı nedeniyle bir vergi, resim, harç veya ücretin hesaplanamaması durumunda bu hususların fiyata dahil olmadığı açıkça ortaya konmalı ve toplam fiyatın hesaplanma yöntemi belirtilmelidir.
(4) Yurt dışında ifa edilmesi öngörülen paket tur ve eğitim hizmetleri ile yurt dışına yönelik ulaşım ve konaklama hizmetlerinin reklamları hariç olmak üzere, reklamlarda satış fiyatlarının; ‘Türk Lirası’, kısaca ‘TL’ şeklinde veya ‘’ simgesi ile belirtilmesi ya da gösterilmesi zorunludur.
(5) Mal veya hizmetin tesliminden doğan ve tüketici tarafından ödenecek giderlerin bulunması halinde; bu giderlerin, mal veya hizmetin toplam satış fiyatına dâhil olup olmadığı; toplam satış fiyatına dâhil değil ise tutarı veya tutarın belirli olmaması halinde hesaplanma yöntemi hakkında tüketicilerin bilgilendirilmesi zorunludur.
(6) Mal veya hizmetin fiyatının başka bir mal veya hizmete bağlı olması halinde, tüketicilerin reklamda belirtilen fiyattan yararlanması için girmesi gereken taahhüdün kapsamı açıkça ortaya konmalıdır.
(7) Taksit tutarlarının verildiği reklamlarda, reklamı yapılan mal veya hizmetin toplam fiyatının ve taksit sayısının, taksit tutarı ile birlikte ve okunabilir büyüklükte gösterilmesi zorunludur.
(8) Reklamlarda bir mal veya hizmetin belirli yükümlülükleri karşılamak koşuluyla tüketicilere bedava, bedelsiz veya ücretsiz verileceği taahhüt ediliyor ise tüketicilerin karşılamak zorunda olduğu yükümlülüklerin reklamın ana mesajında açıkça belirtilmesi zorunludur.
(9) Fiyatın geçerliliği ile ilgili bir süre veya stok sınırı var ise sürenin ve stok miktarının reklamlarda açıkça belirtilmesi zorunludur.
İndirimli satışlara ilişkin reklamlar
MADDE 14 - (1) Bir mal veya hizmete ilişkin indirim yapıldığını gösteren yazılı, sesli veya görsel herhangi bir ibarenin yer aldığı reklamlarda;
a) İndirimli satışa konu edilen mal veya hizmetin marka, model veya diğer ayırt edici özelliklerinin belirtilmesi,
b) İndirim öncesi ve sonrası fiyatların birlikte ve okunabilir büyüklükte gösterilmesi,
c) İndirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihlerinin belirtilmesi,
ç) İndirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin miktarı sınırlı ise bu miktarın açıkça belirtilmesi,
zorunludur.
(2) Yapılan indirimin miktarı veya oranı hesaplanırken, indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınır.
(3) İndirimli satışa konu edilen mal veya hizmetlerin indirimden önceki fiyattan daha düşük fiyatla satışa sunulduğunun ispatı reklam verene aittir.
Satışı özendirici reklamlar
MADDE 15 - (1) Mal veya hizmetlere yönelik pazarlama tekniklerini kullanmak veya yarışmalar düzenlemek suretiyle yapılan satışı özendirici reklamlarda;
a) Reklamı yapılan mal veya hizmetlerin satın alınması halinde, tüketiciye ayrıca hediye mal veya hizmetlerin veya ikramiyelerin de verileceği belirtiliyorsa, hediye veya ikramiye olarak verilecek mal veya hizmetlerin miktarı, gerçek piyasa değeri ile bunların verilmesine ilişkin geçerlilik süresinin açıklanması,
b) Reklamı yapılan mal veya hizmetlere ait belli sayıda kupon, etiket, kapak veya benzeri unsurların biriktirilerek piyango veya ikramiye çekilişine katılma hakkını veren pazarlama tekniklerinin duyurulması halinde; promosyon süresi, ikramiye çekiliş sonuçlarının duyuruluş şekli, malın teslimi ile hizmetin yerine getirilme tarihinin ve koşullarının açıklanması,
c) Reklamı yapılan mal veya hizmetlerle birlikte karşılıksız olarak verilen mal veya hizmetlerin ya da ikramiyelerin taahhüt edilenden farklı olmaması ve tüketicilerde oluşturulan makul beklenti düzeyini karşılaması,
zorunludur.
Tanıklı reklamlar
MADDE 16 - (1) Reklamlarda, tanıklığına başvurulan kişi, kurum veya kuruluşun tecrübesine, bilgisine veya araştırma sonuçlarına dayanmayan ve gerçek olmayan hiçbir tanıklık ya da onay ifadesine yer verilemez veya atıfta bulunulamaz.
(2) Geçerliliğini yitiren veya başka nedenlerle uygulanamaz duruma gelen tanıklık ya da onay ifadeleri kullanılamaz.
(3) Reklamlarda; doktor, diş hekimi, veteriner hekim, eczacı, hemşire, ebe ve benzeri sağlık çalışanları veya sağlık kuruluşları tarafından bir mal veya hizmetin tavsiye edildiği, tercih edildiği veya kullanıldığı algısı oluşturan beyanlara ya da atıflara yer verilemez.
Çevreye ilişkin iddialar içeren reklamlar
MADDE 17 - (1) Reklamlar, tüketicilerin çevre konusundaki duyarlılığını ya da bu alandaki olası bilgi eksikliğini istismar edecek biçimde yapılamaz.
(2) Çevresel işaret, sembol ve onaylar reklamlarda tüketicileri aldatıcı şekilde kullanılamaz.
(3) Reklamlarda, reklamı yapılan mal veya hizmetin sadece bir kısmı için geçerli olan çevreye ilişkin iddialar, mal veya hizmetin tamamı için geçerliymiş gibi gösterilemez. Reklamı yapılan bir malın yaşam döngüsünün sadece bir kısmını temel alan iddialar, malın toplam çevresel etkisi hakkında tüketicileri yanıltamaz.
(4) Mevzuat gereği enerji etiketlemesi zorunlu olan mallara ilişkin enerji verimliliği ve fiyat ile ilgili bilgilerin yer aldığı reklamlarda, ilgili malın enerji verimliliği sınıfının belirtilmesi zorunludur.
Diğer hususlar
MADDE 18 - (1) Reklamlar, kamu sağlığını bozucu nitelikte olamaz.
(2) Reklamlar, güvenlik kurallarının gözetilmediği ve insan güvenliği açısından tehlike oluşturabilecek uygulama ve durumlarla ilgili hiçbir sunum ya da tanımlama içeremez.
(3) Reklamlar, kamu düzenini bozucu nitelikte olamaz, şiddet hareketleri ile yasadışı veya kınanacak davranışlara yol açan, göz yuman, özendiren veya destekleyen unsurlar içeremez.
(4) Reklamlar, önceden izin alınmadan, hiç kimsenin özel veya sosyal yaşamını gösteremez, o kişiye atıfta bulunamaz. Reklamlarda, hiç kimsenin özel mülkü, önceden izin alınmaksızın, ilgili ürüne ya da organizasyona verilmiş kişisel onay etkisi oluşturacak şekilde görüntülenemez veya belirtilemez.
(5) Reklamlarda, tüketicileri endişeye sevk edici veya yanıltıcı biçimde, hastalık, yaralanma ve benzeri bir durumla ilgili görüntü ve ifadelere yer verilemez.
İkinci Bölüm : Reklamlardaki Görseller ile Yazılı ve Sesli İfadeler
Görseller ile yazılı ve sesli ifadelerin sunuluşu
MADDE 19 - (1) Reklamlarda, tüketicinin satın alma kararını etkileyecek nitelikteki bilgilerin ortalama tüketicinin algılayabileceği sürede ve biçimde iletilmesi zorunludur.
(2) Reklamlarda yer alan ana vaadin esaslı unsurları açık ve anlaşılır bir şekilde reklamın ana mesajında belirtilmelidir. Ana vaadin esaslı unsuruna hiçbir surette altyazı veya dipnotta yer verilemez.
(3) Radyo reklamları, cep telefonlarına gönderilen kısa mesajlar gibi niteliği gereği altyazı veya dipnota yer verilemeyen mecralarda yayınlanan reklamlarda, ana vaadin eksiksiz bir şekilde verilmesi koşuluyla, tüketicilerin ayrıntılı bilgi alabileceği müşteri hizmetleri numaraları veya internet sitesine yönlendirme yapılması zorunludur.
(4) Reklamlarda yer alan altyazı, durağan yazı ve dipnotlar; okunabilir, algılanabilir hızda ve büyüklükte olmalıdır.
(5) Yazılı mecralarda dipnot, görsel mecralarda altyazı ve durağan yazı olarak kullanılan metinler; ana vaadi açmak, netleştirmek veya ana vaadin gerçekleşmesi için gerekli koşulları iletmek için kullanılabilir. Ancak, yazılı ve görsel mecralarda yayınlanan reklamlarda; altyazı, durağan yazı ve dipnotların asgari düzeyde tutulması esastır.
(6) Reklamlardaki altyazı, durağan yazı veya dipnotta yer alan koşulların, ana vaadin sağladığı avantajları tamamıyla ya da büyük ölçüde ortadan kaldıracak nitelikte olmaması ve ana vaatle uyumsuzluk içermemesi zorunludur.
(7) Reklamlardaki sesli ifadeler, görseller, dipnot, altyazı veya durağan yazılarda yer verilen bilgiler birbiriyle çelişmemelidir.
Altyazı, durağan yazı ve dipnotlardaki yazının boyutu
MADDE 20 - (1) Görsel mecralarda yayınlanan reklamlarda yer alan altyazı ve durağan yazıların metin boyutu aşağıdaki gibi olmalıdır:
a) 4:3 görüntü düzeni yayında; standart çözünürlüklü televizyon (SDTV) formatı için en az 14 satır,
b) 16:9 görüntü düzeni yayında; standart çözünürlüklü televizyon (SDTV) formatı için en az 16 satır,
c) Yüksek çözünürlüklü televizyon (HDTV) formatı için en az 30 satır,
ç) 4K çözünürlüklü televizyon (4K Ultra HDTV) formatı için en az 60 satır,
yüksekliğinde olmalıdır.
(2) Yazılı basında, broşür ve benzeri yazılı mecralarda yayımlanan reklamlardaki dipnotlarda kullanılan yazı boyutu, en az Arial 8 punto büyüklüğüne eşdeğer büyüklükte olmalıdır.
(3) Altyazı ve dipnotlarda, yazım kılavuzuna uygun olarak özel isimlerin baş harfleri ve kısaltmalar dışında küçük harf düzeni kullanılmalıdır.
(4) Altyazı, durağan yazı ve dipnotlarda yer alan metin boyutlarına ilişkin ölçümler; (v) veya (ı) gibi düz uçlu küçük harfler esas alınarak yapılmalıdır. Ölçümlerde (d), (p) ve (g) gibi yükselen ve alçalan kenarları bulunan harfler dikkate alınmaz.
(5) Yukarıda sayılanların dışında kalan mecralarda yayımlanan reklamlarda yer alan altyazı, durağan yazı ve dipnotlar okunabilir büyüklükte olmalıdır.
Altyazı ve durağan yazıların ekranda kalma süresi
MADDE 21 - (1) Görsel mecralarda yayınlanan reklamlarda kullanılan altyazı ve durağan yazı; kelime başına 0,25 saniye (saniye başına 4 kelime) hesabıyla ekranda tutulmalıdır. Altyazı ve durağan yazıda 9 ve daha az kelime olması durumunda, tanıma ve algılama süresi olarak toplam süreye 3 saniye eklenmesi; 10 ila 20 arası kelime olması durumunda toplam süreye 4 saniye eklenmesi, 21 ila 50 arası kelime olması durumunda toplam süreye 6 saniye eklenmesi ve 51 ila 100 arası kelime olması durumunda toplam süreye 8 saniye eklenmesi, daha fazla kelime olması durumunda ise toplam süreye 10 saniye eklenmesi zorunludur
(2) Kelime sayısının tespitinde; internet sitesi adresleri, telefon numaraları ve diğer uzun sayılar (10.000, 100.000) bir kelime sayılır. Uzun sayılar ikili, üçlü ve dörtlü gruplar halinde kullanılır.
Dipnot, altyazı ve durağan yazı metinleri ile ilgili diğer hükümler
MADDE 22 - (1) Reklamlarda yer alan dipnot, altyazı ve durağan yazılarda aşağıda belirtilen hususlara uyulması zorunludur:
a) Yazı ile arka planı arasındaki kontrast ve nispi parlaklık, metnin rahatlıkla okunabilmesine olanak tanımalıdır.
b) Metnin arka planının dikkati dağıtabileceği hareketli görüntülerde veya bir görüntüden diğerine geçildiğinde; metin, opak tek renkli bir blok alan üstüne yerleştirilmelidir.
c) Abartılı, serigrafik, italik yazı karakterleri ile yazıların okunmasını zorlaştıracak efekt, gölgelendirme ve benzeri teknikler kullanılmamalıdır.
ç) Kelimeler arasında görünen boşluk, harfler arasında görünen boşluktan fazla ve satırlar arasında görünen boşluk, kelimeler arasında görünen boşluktan fazla olmalıdır.
d) Altyazı ve durağan yazı metni, ekranın güvenli resim alanından biraz daha küçük ve güvenli yazı alanına konumlandırılmalıdır.
e) Dipnot, altyazı ve durağan yazı metinlerini reklamlarda konumlandırırken; yazıların herhangi bir görseli, görselin de yazıları anlaşılmaz hale getirmemesi gereklidir.
Üçüncü Bölüm : Örtülü Reklam
Örtülü reklam yasağı
MADDE 23 - (1) Her türlü iletişim aracında sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaktır.
(2) Reklamlar, mecra kuruluşlarının editoryal bağımsızlığı ile yazı, haber, yayın ve program içeriğini etkileyecek şekilde kullanılamaz.
(3) Sponsorluk, sosyal sorumluluk ve halkla ilişkiler çalışmaları örtülü reklam unsurları içerecek şekilde yapılamaz.
Örtülü reklamların değerlendirilmesi
MADDE 24 - (1) Mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan veya işletme adları ile bunları temsil eden kurum ve kişiye ilişkin bilgi ve görüntülerin yer aldığı yazı, haber, yayın ve programların örtülü reklam açısından değerlendirilmesinde;
a) İsim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan veya işletme adları ile bunları temsil eden kurum ve kişiye ilişkin bilgi ve görüntülerin, evrensel yayıncılık ilkelerine uygun bir biçimde, içinde yer aldıkları yazı, haber, yayın veya programların formatı ile konu, içerik, sunum, konumlandırma ve süre açısından uyumlu ve orantılı olması,
b) Haber verme ve yayma hakkı çerçevesinde yayınlanan yazı, haber, yayın veya programların; geniş toplum kesimlerini doğrudan ilgilendirme, kamu yararı doğrultusunda önemli ve güncel konularda tüketicilerin aydınlanma ve bilgilenme ihtiyacını karşılaması,
c) Tüketici tercihlerini bilinçli olarak yönlendirebilecek şekilde mal veya hizmetlere ilişkin detaylı bilgi verilmemesi, özel tanıtıcı atıflar yapılarak mal veya hizmetlerin kiralanmasının veya satın alınmasının teşvik edilmemesi,
koşulları dikkate alınır.
(2) Bir reklam ile aynı zemin veya yakın zaman aralığında yayımlanan bir yazı, haber, program veya yayın içeriğinde, reklamdan beklenen olağan etkinin arttırılması amacına yönelik ifade ve görüntülere yer verilemez.
(3) Turizm, folklor, kent belgeselleri ile bazı mal veya hizmetlerin denenerek tüketicilerin bilgilendirilmesine yönelik yazı, haber, yayın ve programlarda; isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan veya işletme adları ile bunları temsil eden kurum ve kişiye ilişkin bilgi ve görüntülerin yer alması halinde, tabela veya afiş gibi unsurlar odaklanılarak öne çıkarılamaz ve ayrıntılı iletişim bilgilerine yer verilemez.
(4) Kentsel alanlarda ve sokak görüntülerinde; isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadeler ile ticari unvan veya işletme adlarına ait tabela veya afiş gibi unsurlar odaklanılarak öne çıkarılamaz.
(5) Yeri ve konumu yayıncı tarafından planlanan her türlü röportaj uygulamalarında; arka ve yan planlarda net olarak algılanan isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadeler ile ticari unvan veya işletme adlarının bulunduğu tabela veya afiş gibi unsurlar odaklanılarak öne çıkarılamaz.
(6) Toplumsal nitelikli ve haber değeri taşıyan sportif, kültürel ve sanatsal etkinliklerin yapıldığı mekanlarda yer alan ve anılan etkinlikleri gerçekleştiren ya da destek verenlere ait isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadeler ile ticari unvan veya işletme adları; yayıncı tarafından özel olarak planlanmamış ve konumlandırılmamış olmak kaydıyla örtülü reklam olarak değerlendirilmez.
(7) Toplumsal nitelikli ve haber değeri taşıyan sportif, kültürel ve sanatsal etkinliklerin yapıldığı mekanların basın toplantısı ve röportajlar için özel olarak hazırlanmış platformları dışında yapılan ve yayıncı tarafından planlanabilen çekimler; görüntünün tarama, duraklama ve durma planları da dikkate alınarak bu maddenin beşinci fıkrası çerçevesinde değerlendirilir.
(8) Yarışma programlarında, yarışmacılara verilen ticari mal veya hizmet niteliğindeki hediyelerin marka, model ve fiyatının ön plana çıkartılmadan belirtilmesi örtülü reklam sayılmaz.
Dördüncü Bölüm : Reklamlarda Çocuklara İlişkin Düzenlemeler
Çocuklara yönelik reklamlar
MADDE 25 - (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında on altı yaşın altındaki kişiler çocuk olarak kabul edilir.
(2) Çocuklara yönelik olan veya onları etkileme olasılığı bulunan reklamlar ile çocuk oyuncuların kullanıldığı reklamlar:
a) Çocukların fiziksel, zihinsel, ahlaki, psikolojik ve toplumsal gelişim özelliklerini olumsuz etkileyecek hiçbir ifade ya da görüntü içeremez.
b) Hedef kitlesindeki çocukların yaş grubunun özellikleri dikkate alınarak, çocuklarda gerçek dışı beklentilere neden olan veya kurgu ile gerçeklik arasındaki farkı ayırt etmeyi zorlaştıran unsurlar içeremez.
c) Bir ürüne sahip olmanın ya da ürünü kullanmanın tek başına çocuğa, yaşıtı olan diğer çocuklara göre fiziksel, sosyal veya psikolojik bir avantaj sağlayacağına veya bu ürüne sahip olmamanın aksi yönde bir etki yaratacağına yönelik mesajlar içeremez.
ç) Çocukları tehlikeli durumlara sokabilecek veya tanımadıkları kişilerle ilişki kurmaya ya da bilmedikleri veya tehlikeli yerlere girmeye teşvik edebilecek hiçbir ifade ya da görüntü içeremez.
d) Çocukların taklit edebilecekleri şiddet unsurları içeremez.
e) Çocukları, kendileri veya çevreleri için tehlike yaratabilecek araç, gereç ve nesneleri kullanırken veya oynarken gösteremez.
f) Olumlu sosyal davranışları, kültürel ve ahlaki davranışları bozmaya, değiştirmeye veya kötülemeye yönelik unsurlar içeremez.
g) Çocukların ebeveynlerine, öğretmenlerine veya diğer kişilere duyduğu özel güvenin kötüye kullanılmasına yönelik ifade veya görsel sunumlar içeremez.
ğ) Ebeveyn ve öğretmenlerin otoritesini, sorumluluğunu veya yargılarını zayıflatacak veya ortadan kaldıracak unsurlar içeremez.
h) Ebeveynlerin çocuklarına yönelik sevgi, şefkat, bağlılık gibi hassasiyetlerini istismar edemez.
ı) Çocukları bir mal veya hizmeti edinmek için, ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik edemez.
i) Mal veya hizmetlerin edinimi için, çocukların sözleşme yapmalarını ima edecek ifadeler içeremez.
j) Malın veya hizmetin her aile bütçesine uygun olduğunu ifade edemez.
k) Fiyatın düşük olduğu algısı yaratacak şekilde, fiyat bilgisi yanında yalnızca ve sadece gibi ifadeler içeremez.
l) Malı veya hizmeti kullanmanın veya yararlanmanın gerektirdiği beceriyi, olması gerekenden az gösteremez.
m) Reklamı yapılan malın gerçek boyutları, değeri, özellikleri, dayanıklılığı ve performansı hakkında çocukların yanılmasına neden olabilecek ifade veya görsel sunumlar içeremez.
n) Malın kullanımının ek malzeme gerektirmesi halinde ya da gösterilen veya tarif edilen sonucu alabilmek için başka malzemelere gerek duyulması halinde, bu durumun açıkça belirtilmesine ilişkin hususları içermelidir.
o) Önlem alınmadığı takdirde çocukların veya çevresindekilerin sağlığına zarar verebilecek mal veya hizmetler için gerekli önlemlerin alınmasını sağlayan hatırlatıcı simge ve uyarıları içermelidir.
ö) Malın veya hizmetin kullanma veya yararlanma sonuçları gösterilirken veya tanımlanırken, hedef alınan yaş grubundaki ortalama bir çocuğun ulaşabileceği sonucu esas almalıdır.
3) 12 yaşından küçük çocukların doğrudan kullanmadıkları veya kullanmayacakları mal veya hizmetlerin reklamlarında, 12 yaşından küçük çocuk oyunculara yer verilemez.
4) Mesafeli sözleşmelere ilişkin reklam ve uygulamalar, doğrudan çocukları hedef alan satın alma daveti içeremez.
5) Doğrudan çocuklara yönelik mecralarda veya çocuk programlarının öncesinde, içerisinde veya sonrasında genel beslenme diyetlerinde aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen yağ, yağa dönüşen asitler, tuz/sodyum ve şeker gibi gıda maddeleri içeren yiyecek ve içeceklerin reklamına yer verilemez. Genel beslenme diyetlerinde aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen yiyecek ve içeceklerin tespitinde, Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan liste esas alınır.
6) Şeker içeren ürünlere ait reklamlarda diş fırçası görselinin durağan olarak gösterilmesi zorunludur.
Beşinci Bölüm : Reklamlara İlişkin Diğer Hükümler
Finansal hizmetlere ilişkin reklamlar
MADDE 26 - (1) Tasarruflar üzerinden ödenecek faizlere ilişkin reklamlarda, faiz oranı net ve doğru olarak belirtilmeli, vade sonunda elde edilecek toplam tutarı etkileyecek koşullara yer verilmelidir.
(2) Bireysel emeklilik ve hayat sigortalarına ilişkin reklamlarda, net bir tutar veya oran garanti ediliyor ise, poliçe süresi ve poliçeye başlangıç yaşı gibi bu tutarı veya oranı etkileyecek koşullara da yer verilmelidir. Gelir vergisi ve diğer vergi avantajları hakkındaki ifadeler, bu hususların kişisel özelliklere göre veya gelecekteki yasal düzenlemelere bağlı olarak değişebileceğini açıkça belirtmelidir.
(3) Kredi hizmetlerine ilişkin reklamlarda, kredinin türü ve vadesi, istenen teminatlar ya da aranan diğer özellikler ve geri ödeme koşulları hususlarında tüketiciyi yanıltabilecek ifadelere yer verilemez. Reklamlarda kredinin faiz oranına yer verilmesi durumunda; noter masrafları hariç olmak üzere, akdi faiz, vergi ve varsa sigorta primi tutarları, kredi sözleşmesine ilişkin yardımcı hizmet giderleri ve değişik isimler altında alınan her türlü masraflar dahil, tüketicinin ödemesi gereken toplam maliyetin aylık ve yıllık yüzde değeri olarak açık ve anlaşılır bir biçimde reklamın ana vaadinde belirtilmesi zorunludur.
(4) Kira yoluyla satış, taksitle veya diğer tüketici kredisiyle satış şartlarını içeren reklamlar; malın peşin fiyatı, teminat, ödeme takvimi, faiz oranı, malların toplam maliyeti ya da diğer satış şartları konusunda yanlış anlamaya yer verecek biçimde sunulamaz.
(5) Finansal danışmanlık hizmeti verenler, piyasa koşulları ve genel ekonomik duruma nazaran çok yüksek kazanımlar vadeden reklamlar yapamazlar.
Nitelikleri itibariyle hususiyet arz eden mal veya hizmetlerin reklamları
MADDE 27 - (1) İlaçlar, tıbbi ürünler, sağlık hizmetleri, gıdalar, kozmetik ve temizlik ürünleri, alkol, tütün gibi nitelikleri itibariyle hususiyet arz eden mal veya hizmetlerin reklamlarının ilgili mevzuatlarında yer alan reklam ve tanıtımla ilgili diğer hükümlere de uygun olması gerekir. Bununla birlikte, 6502 sayılı Kanun kapsamına girmeyen aykırılıkları içeren bu tür mal veya hizmetlerin reklamları ilgili kurumlarca değerlendirilir.
Reklamı yapılamayacak mal veya hizmetler
MADDE 28 - (1) Falcı, medyum, astrolog ve benzerleri tarafından verilen hizmetlerin reklam ve tanıtımı yapılamaz.
(2) İlgili mevzuatça serbest bırakılan şans oyunları hariç olmak üzere para, mal ve herhangi bir menfaat karşılığı oynanan her türlü bahis, kumar ve şans oyunlarının reklamı yapılamaz.
(3) İlgili mevzuatı uyarınca piyasaya sunulması veya reklamı yasaklanan mal veya hizmetler ile bunlarla aynı isimde olan ya da bunları çağrıştıran mal veya hizmetlerin reklamı yapılamaz.
İstenmeyen reklamlar
MADDE 29 - (1) Telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli reklamlar, tüketicilere ancak önceden onayları alınmak kaydıyla gönderilebilir. Bu onay, yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla alınabilir. Kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla tüketicinin iletişim bilgilerini vermesi halinde; temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari reklamlar için ayrıca onay alınmaz. Tüketicilerin önceden onaylarının ispatı reklam verene aittir. Tüketicinin sessiz kalması veya cevap vermemesi onay olarak kabul edilmez.
(2) Ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli ticari reklamın içeriği tüketiciden alınan onaya uygun olmalıdır.
(3) Reklamlarda, reklam verenin tanınmasını sağlayan bilgiler ile haberleşmenin türüne bağlı olarak telefon numarası, faks numarası, kısa mesaj numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumdaki iletişim bilgilerinin yer alması ve haberleşmenin türüne bağlı olarak, reklamların konusu, amacı ve başkası adına yapılması hâlinde kimin adına yapıldığına ilişkin bilgilere de yer verilmesi zorunludur.
(4) Tüketiciler diledikleri zaman, hiçbir gerekçe belirtmeksizin, reklamları almayı reddedebilir. Reklam veren ret bildiriminin, elektronik iletişim araçlarıyla kolay ve ücretsiz olarak iletilmesini sağlamakla ve gönderdiği reklamda buna ilişkin gerekli bilgileri sunmakla yükümlüdür. Reklam veren, talebin ulaşmasını müteakip üç iş günü içinde tüketiciye reklam göndermeyi durdurur.
Diğer hükümler
MADDE 30 - (1) Doğrudan satış ve tele-alışveriş reklamlarında; reklam verenin isim, unvan, adres, telefon ve diğer iletişim bilgileri, mal veya hizmetin tüm vergiler dahil toplam fiyatı ve nakliye masrafı ile cayma hakkının olduğu durumlarda bu hakkın kullanılma şartı ve süresine ilişkin bilgilerin yer alması zorunludur. Ayrıca, bu tür reklamlarda; ilk kez, son, sadece, tek bir sefer, sınırlı satış, hepsi satılmak üzere, satıldı satılacak gibi ifadelerle tüketiciler mal veya hizmeti satın almaya teşvik edilemez.
(2) Devre mülk sözleşmeleri hariç olmak üzere; devre tatil veya uzun süreli tatil hizmeti, yatırım aracı olarak tanıtılamaz.
Üçüncü Kısım : Haksız Ticari Uygulamalar
Haksız ticari uygulama yasağı
MADDE 31 - (1) Mesleki özenin gereklerine uymayan ve ulaştığı ortalama tüketicinin ya da yöneldiği grubun ortalama üyesinin, bir mal veya hizmete ilişkin ekonomik davranış biçimini önemli ölçüde bozan veya bozma ihtimali olan her türlü ticari uygulama haksızdır. Tüketicilere yönelik her türlü haksız ticari uygulama yasaktır.
(2) Tüketiciye yönelik ticari uygulamalar ile tüketicinin bilinçli olarak karar verme yeteneğini azaltarak normal şartlar altında taraf olmayacağı bir tüketici işlemine taraf olmasına neden olan davranışların, tüketicilerin ekonomik davranışlarını önemli ölçüde bozduğu kabul edilir.
(3) Zihinsel veya fiziksel zaafları, yaşları ya da tecrübesizlikleri nedeniyle belirli mal veya hizmetlere ve bunlara ilişkin olan ticari uygulamalara karşı özellikle korunması gereken tüketici gruplarının, ekonomik davranış biçimlerinin önemli ölçüde etkilenme olasılığının olup olmadığı bu grubun ortalama bir üyesinin bakış açısına göre değerlendirilir.
(4) 32 nci ve 33 üncü maddelerde belirtildiği gibi aldatıcı ve 34 üncü maddesinde belirtildiği gibi saldırgan olan ticari uygulamaların haksız olduğu kabul edilir. Bu Yönetmeliğin eki listesinde yer alan ticari uygulamaların her hâlükârda haksız olduğu kabul edilir.
Aldatıcı eylemler
MADDE 32 - (1) Yanlış bilgi içeren veya verilen bilgiler esasen doğru olsa bile sunuluşuna dair bütün koşullar değerlendirildiğinde ortalama tüketiciyi aşağıda belirtilen unsurlardan biri veya birkaçına ilişkin olarak aldatan ya da aldatmaya elverişli olan ve bu suretle tüketicinin normal şartlar altında vermeyeceği bir işlem yapma kararını vermesine yol açan veya yol açma olasılığı bulunan ticari uygulama aldatıcı olarak kabul edilir:
a) Bir mal ya da hizmetin varlığı, mahiyeti, tedariki, faydası, riski, uygulaması, içeriği, aksesuarları, satış sonrası hizmetleri, üretim yöntemi ve tarihi, ifası, amaca uygunluğu, miktarı, teknik özellikleri, menşei, kullanımından beklenen sonuçları, üzerlerinde yapılan test ve kontrollerin sonuçları ve diğer önemli özellikleri,
b) Ticari uygulamada bulunanın taahhütlerinin kapsamı, pazarlama sürecinin mahiyeti, sponsor desteğinin varlığı, yetkili otoriteler tarafından mal veya hizmetin onaylandığına ilişkin ifade veya sembolleri,
c) Bir mal veya hizmetin fiyatı, fiyatının hesaplanma yöntemi ya da belirli bir fiyat avantajının bulunması,
ç) Tüketicinin sahip olduğu yasal haklar veya karşılaşabileceği riskler,
d) Bir mal veya hizmete ilişkin servis hizmeti, yedek parça, değiştirme veya tamir ihtiyacı,
e) Ticari uygulamada bulunanın veya temsilcisinin, kimliği, malvarlığı, yetenekleri, statüsü, kurum veya kuruluşlara üyelik bilgileri, sahip bulunduğu sınai, ticari ve fikri mülkiyet hakları, yetkili otoritelerden ödül ve nişan kazanmış olması gibi nitelikleri, sıfatları, unvanları ve diğer hakları.
(2) Bir ticari uygulama, somut olayın tüm özellikleri göz önünde bulundurulduğunda, ortalama tüketicinin ekonomik davranışlarını önemli ölçüde bozuyorsa veya bozma ihtimali doğuruyorsa ve aşağıdaki olasılıkları barındırıyorsa aldatıcı olarak nitelendirilir:
a) Rakibinin malı, hizmeti, markası veya diğer bir ayırt edici özelliği ile karışıklığa sebep olacak her türlü pazarlama yöntemi,
b) Ticari uygulamada bulunanın, bağlı olduğu meslek odaları ve benzeri kuruluşların ve varsa bunların üst kuruluşlarının, ilgili faaliyet alanına veya belirli bir ticari uygulamaya ilişkin düzenlemiş oldukları davranış kurallarında yer alan yükümlülüklerini yerine getirmemesi.
Aldatıcı ihmaller
MADDE 33 - (1) Ticari uygulamada bulunanın bir hukuki ilişki kurmak amacıyla tüketiciye yöneltmiş olduğu öneride önemli bir bilgiyi gizlemesi, öneriyi tüketiciye anlaşılmaz veya zamansız bir şekilde sunması, amacı açıkça belli olan ticari uygulamanın amacını tüketiciye bildirmemesi ve bu durumların ortalama bir tüketicinin normal şartlar altında taraf olmayacağı bir hukuki işleme kabul beyanında bulunarak taraf olmasına yol açması ya da yol açma olasılığının olması halinde aldatıcı bir ihmalin varlığı kabul edilir.
(2) Ticari uygulamanın içerik ve şartlarının tüketiciye aktarılması için kullanılan iletişim aracının zamansal veya mekânsal sınırlamaları nedeniyle gerekli bilgilerin verilemediği hallerde, aldatıcı bir ihmalin var olup olmadığının değerlendirmesi, söz konusu sınırlamalar ve ticari uygulamada bulunanın bilgiyi tüketicilere diğer araçlarla sunmak için aldığı önlemler dikkate alınarak yapılır.
(3) Ticari uygulamada bulunan tarafından bir hukuki ilişki kurmak amacıyla tüketiciye yöneltilen öneride aşağıda sayılan bilgilerin yer alması gerekir:
a) Mal veya hizmetin temel nitelikleri,
b) Ticari uygulamada bulunanın açık adresi ile isim veya ticaret unvanı gibi iletişim ve kimlik bilgileri; ticari uygulamada bulunanın temsilci olması halinde, temsilci ile birlikte temsil edilenin de açık adresi ile isim veya ticaret unvanı gibi iletişim ve kimlik bilgileri,
c) Vergiler dâhil fiyat ya da mal veya hizmetin doğası gereği fiyatının önceden makul bir şekilde belirlenemediği hallerde fiyatın hesaplanma yöntemi; varsa tüm ilave navlun, teslim ve posta masrafları veya söz konusu masrafların önceden makul olarak hesap edilemiyor olması halinde ilave masrafların ödenmesi gerekebileceği bilgisi,
ç) Ödeme, teslim ve ifa koşulları ile ileride doğabilecek tüketici şikâyetlerinin ticari uygulamada bulunan tarafından değerlendirilme usulleri,
d) Cayma ya da sözleşmeden dönme hakkının tanındığı işlemler açısından söz konusu hakkın varlığı.
Saldırgan ticari uygulamalar
MADDE 34 - (1) Bir ticari uygulama, somut olayın tüm özellikleri dikkate alındığında, taciz, fiziksel şiddet dâhil cebir veya haksız tesir yoluyla ortalama tüketicinin bir mal ya da hizmete ilişkin seçim veya davranış özgürlüğünü önemli ölçüde bozuyorsa veya bozma olasılığı taşıyorsa ve tüketici bu yüzden normal şartlar altında taraf olmayacağı bir hukuki işleme kabul beyanında bulunarak taraf oluyorsa veya taraf olma olasılığı bu yüzden artıyorsa saldırgan olarak nitelendirilir.
Taciz, cebir ve haksız tesir
MADDE 35 - (1) Bir ticari uygulamanın, taciz, fiziksel şiddet dâhil cebir veya haksız tesir unsurlarını içerip içermediği belirlenirken aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Ticari uygulamanın zamanı, yeri, mahiyeti ve devamlılığı,
b) Ticari uygulamanın tehdit ya da hakaret içeren söz veya davranışlar içermesi,
c) Tüketicinin muhakeme yeteneğini bozduğu bilinen belirli bir felaket ya da aynı derecede bir başka durumun ticari uygulamada bulunan tarafından, tüketicinin mal veya hizmete ilişkin kararını etkilemek için kötüye kullanılması,
ç) Tüketicinin sözleşmeyi feshetme ya da başka bir mal, hizmet veya ticari uygulamada bulunana yönelme gibi haklarını kullanmak istemesi karşısında ticari uygulamada bulunan tarafından getirilen ağır veya orantısız sözleşme dışı engeller.
Dördüncü Kısım: Çeşitli ve Son Hükümler
Yükümlülük
MADDE 36 - (1) Ticari uygulamada bulunanlar, reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşları, Kanunun 61 inci, 62 nci ve 63 üncü maddeleri ile bu maddelere dayanılarak yürürlüğe konulan ikincil düzenlemelerde belirtilen ilkelere uymakla yükümlüdür.
(2) Kanunun 61 inci ve 62 inci maddelerine ve bu Yönetmelikte belirlenen ilkelere uygun olmayan reklamın veya ticari uygulamanın daha sonra düzeltilmesi veya telafi edilmesi reklam verenin veya ticari uygulamada bulunanın tespit edilen aykırılığa ilişkin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
(3) Reklamı yayınlayan, nakleden, dağıtan veya sunan mecra kuruluşları veya aracıları reklamın kabulünde ve kamuoyuna sunulmasında gereken dikkat ve özeni göstermek zorundadır.
Yürürlükten kaldırılan mevzuat
MADDE 37 - (1) 14/6/2003 tarihli ve 25138 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ticari Reklam ve İlânlara İlişkin İlkeler ve Uygulama Esaslarına Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 38 - (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinden itibaren yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 39 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gümrük ve Ticaret Bakanı yürütür.
-EK-
HER HALÜKARDA HAKSIZ OLDUĞU KABUL EDİLEN TİCARİ UYGULAMALAR
A - Aldatıcı Ticari Uygulamalar:
1) Ekonomik birliklere, meslek odaları ve kuruluşlarına, borsalara ve varsa bunların üst kuruluşlarına üye olunmamasına rağmen kendini üye gibi tanıtmak ve bu tür kuruluşların düzenlemiş olduğu davranış kurallarına tabi olunduğunu iddia etmek,.
2) Yetkili otoritelerden gerekli izinleri almaksızın bir kalite işareti, güven işareti, çevresel işaret ya da benzerini kullanmak.
3) Gerçeğe aykırı olarak, bir davranış kuralının kurum veya kuruluşlarca tasdik edildiğini iddia etmek.
4) Gerçeğe aykırı olarak, ticari uygulamaların veya bir mal ya da hizmetin kurum veya kuruluşlarca onaylandığını ya da bunlar için izin alındığını iddia etmek.
5) Mal veya hizmetin özellikleri ve teklif edilen fiyat dikkate alındığında, ticari uygulamada bulunanın makul sayılabilecek bir süre ve miktarda söz konusu mal veya hizmeti ya da bunların muadillerini belirtilen fiyattan sunamayacağına veya başka bir yerden tedarik edemeyeceğine ilişkin yeterli bilgi sahibi olmasına rağmen, tüketiciyi bu konuda uyarmaksızın mal veya hizmetleri o fiyattan edinmeye davet etmek.
6) Mal veya hizmetleri belirli bir fiyattan edinmeye davet ettikten sonra, başka bir mal veya hizmeti pazarlamak amacıyla;
a) Davete konu olan mal veya hizmeti tüketiciye göstermeyi reddetmek,
b) Söz konusu mal veya hizmete ilişkin siparişleri almayı ya da makul bir süre içinde ifa etmeyi reddetmek,
c) Mal veya hizmetin ayıplı bir örneğini göstermek.
7) Tüketicinin ani bir karar vermesini sağlamak ve bilinçli bir tercih yapması için gerekli fırsat veya zamandan mahrum bırakmak amacıyla gerçeğe aykırı olarak bir mal veya hizmetin sadece çok kısıtlı bir süre içerisinde belirli şartlar altında sunulacağını belirtmek.
8) Gerçeğe aykırı olarak, bir mal veya hizmetin sunulmasının yasal olduğunu belirtmek ya da böyle bir izlenim yaratmak.
9) Kanunun tüketiciye tanıdığı hakları ticari uygulamada bulunanın önerisinin ayırt edici bir niteliği olarak göstermek.
10) Tüketicinin mal veya hizmeti edinmemesi halinde kendisine ya da ailesine yönelecek olası bir tehlikenin varlığı, niteliği ve kapsamına ilişkin gerçek dışı bir iddiada bulunmak.
11) Piramit satış sistemi kurmak, yaymak veya tavsiye etmek.
12) Gerçeğe aykırı olarak, ticareti bırakmak, işyerini taşımak veya faaliyet konusunu değiştirmek üzere olduğunu iddia etmek.
13) Belirli bir mal veya hizmetin şans oyunlarında kazanmayı kolaylaştırdığını iddia etmek.
14) İlgili mevzuatına aykırı olarak, bir mal veya hizmet hakkında sağlık beyanında bulunmak.
15) Tüketiciyi, bir mal veya hizmeti normal piyasa şartlarından daha elverişsiz koşullarda almaya ikna etmek amacıyla, mal ya da hizmetin piyasa koşulları veya piyasada bulunma olasılığı hakkında yanlış bilgilendirmek.
16) Bir ticari uygulamada, tanımlanmış bir ödül veya muadili belirtilmeksizin yarışma yapılacağını veya ödül verileceğini iddia etmek.
17) Teslimat için yapılması gereken zorunlu ve makul masraflar haricinde, tüketicinin bir malı edinebilmesi için ödeme yapması gerektiği durumlarda, o mal için bedelsiz, bedava, ücretsiz veya bunun gibi tanımlamalarda bulunmak.
18) Gerçeğe aykırı olarak, ticari uygulamada bulunanın kendi ticareti, işletmesi, zanaatı ya da mesleği ile ilgili olarak hareket etmediğini iddia etmesi, bu doğrultuda izlenim yaratması veya kendisini tüketici olarak tanıtması.
19) Bir mala ilişkin satış sonrası servis hizmetlerinin, Türkiye dışında başka ülkelerde de mevcut olduğuna ve bunlardan yararlanabileceğine dair yanlış izlenim yaratmak.
B - Saldırgan Ticari Uygulamalar:
1) Ticari uygulamada bulunan ile tüketici arasında amaçlanan hukuki ilişki kurulana kadar tüketicinin işyerinden ayrılamayacağı izlenimini yaratmak.
2) Sözleşmesel bir yükümlülüğün ifasını yerine getirme hali dışında, tüketicinin meskenini terk etme ve geri gelmeme yönündeki ikazlarına aldırmadan tüketicinin evine ziyaretler yapmaya devam etmek.
3) Taraf olduğu bir hukuki ilişkiye dayanarak herhangi bir talepte bulunan tüketiciden, talebi ile ilgisi olmayan belgeler arz etmesini istemek, ücret ödemesini talep etmek ya da sistematik olarak konuyla ilgili görüşmekten kaçınmak ve bu yollarla onu hukuki haklarını kullanmaktan caydırmaya çalışmak.
4) Tüketiciye, mal veya hizmeti almaması halinde ticari uygulamada bulunanın iş yerinin ya da geçiminin tehlikeye gireceğini söylemek.
5) Esasen bir ödül veya eşdeğerde bir menfaat söz konusu olmamasına rağmen ya da tüketicinin ödül veya eşdeğer bir menfaati talep edebilmek için para ödemesi ya da bir masrafta bulunması gerektiği halde, tüketicinin bir ödül veya eşdeğer bir menfaat kazandığı, kazanacağı veya belirli bir eylemde bulunması halinde kazanacağı doğrultusunda yanlış izlenim yaratmak.
